Η κλαδριβίνη είναι ένα νουκλεοσιδικό ανάλογο της δεοξυαδενοσίνης, που αναστέλλει επιλεκτικά τη σύνθεση DNA, κυρίως σε κυκλοφορούντα Τ κύτταρα και Β λεμφοκύτταρα. Αυτή η δράση οδηγεί σε παρατεταμένη μείωση του αριθμού των λεμφοκυττάρων (εξάντληση) με ελάχιστη επίδραση στην έμφυτη ανοσία, με βαθμιαίο επαναπληθυσμό των λεμφοκυττάρων1,2. Η εξάντληση των κυττάρων CD19 + B εμφανίζεται νωρίτερα και σε μεγαλύτερη έκταση από εκείνη των CD4 + και CD8 + Τ κυττάρων[3,4].
Καθώς η κλαδριβίνη μόλις πρόσφατα έγινε διαθέσιμη, ο αριθμός των ασθενών που έλαβαν θεραπεία στα μητρώα COVID-19 είναι μέχρι στιγμής περιορισμένος5,6. Ωστόσο από αυτά δεν υπήρξε κάποια ένδειξη για βαρύτερη νόσο COVID-19, όπως επίσης και από τα δημοσιευμένα περιστατικά[7-10].
Δεδομένα για την ασφάλεια της κλαδιβρίνης με έμφαση στις ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού και για COVID-19, ανακοινώθηκαν στο πρόσφατο συνέδριο ECTRIMS-ACTRIMS 202011. Τα αποτελέσματα από την φαρμακοεπαγρύπνηση, έδειξαν ότι οι ασθενείς υπό cladribine και COVID-19 ήταν 46 μέχρι τις 29 Ιουνίου 2020, και η πλειοψηφία των ασθενών εμφάνισαν ήπια έως μέτρια συμπτώματα από το αναπνευστικό, κανείς δεν χρειάστηκε μηχανική υποστήριξη του αναπνευστικού και δεν υπήρξε κανένας θάνατος11. Ενώ σε πρόσφατο διαδικτυακό συνέδριο (triMS), στις 21-22 Οκτωβρίου 2020, ανακοινώθηκαν τα ενημερωμένα δεδομένα ασφάλειας της κλαδιβρίνης για τις ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού και COVID-1912. Τα δεδομένα αυτά περιλαμβάνουν μέχρι τις 7 Σεπτεμβρίου το 2020, 85 ασθενείς με COVID-19, η πλειοψηφία των οποίων είχε ήπια ως μέτρια συμπτώματα του αναπνευστικού και κανένας δεν χρειάστηκε μηχανική υποστήριξη της αναπνοής.

• Τα δεδομένα που υπάρχουν ως τώρα δεν είναι επαρκή για να εκτιμηθεί ο κίνδυνος για βαριά νόσο COVID-19.
• Η έναρξη θεραπείας με κλαδιβρίνη, ωστόσο μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ασθενείς με υψηλής ενεργότητας νόσο, εφ΄όσον τα οφέλη από την αγωγή ξεπερνούν την αβεβαιότητα που υπάρχει για τον κίνδυνο για βαριά νόσο COVID-19 και ο ασθενής τηρεί με αυστηρότητα τα μέτρα πρόληψης έναντι του ιού.
• Επιπρόσθετα απαιτείται προσοχή στη συννοσηρότητα του ασθενούς, που αποτελεί κακό προγνωστικό παράγοντα για την έκβαση της COVID-19.
• Όσον αφορά την συνέχιση της αγωγής με κλαδιβρίνη, ίσως μπορεί να καθυστερήσει όταν υπάρχει έξαρση της νόσου COVID-19 σε τοπικό επίπεδο.

Το παρόν κείμενο έχει βασιστεί στη διεθνή βιβλιογραφία. Η επιλογή της νοσοτροποποιητικής αγωγής σε κάθε περίπτωση γίνεται από το θεράποντα Νευρολόγο.

Βιβλιογραφία

1. Giovannoni, G. Cladribine to treat relapsing forms of multiple sclerosis. Neurotherapeutics 14, 874–887 (2017)
2. Wiendl, H. Cladribine – an old newcomer for pulsed immune reconstitution in MS. Nat. Rev. Neurol. 13, 573–574 (2017)
3. Baker, D. et al. Both cladribine and alemtuzumab may effect MS via B- cell depletion. Neurol. Neuroimmunol. Neuroinflamm. 4, e360 (2017)
4. Ceronie, B. et al. Cladribine treatment of multiple sclerosis is associated with depletion of memory B cells. J. Neurol. 265, 1199–1209 (2018)
5. Celine Louapre, et al. Clinical Characteristics and Outcomes in Patients With Coronavirus Disease 2019 and Multiple Sclerosis. JAMA Neurol. doi:10.1001/jamaneurol.2020.2581
6. Sormani MP, De Rossi N, Schiavetti I, Carmisciano L, Cordioli C, Moiola L, Radaelli M, Immovilli P, Capobianco M, Trojano M, Zaratin P, Tedeschi G, Com G, Battaglia MA, Patti F, Salvetti M and Group, Musc-19 Study, Disease Modifying Therapies and COVID-19 Severity in Multiple Sclerosis (6/15/2020). Available at http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3631244
7. Elisabeth G. Celius. Normal antibody response after COVID-19 during treatment with cladribine. Multiple Sclerosis and Related Disorders 46 (2020) 102476. https://doi.org/10.1016/j.msard.2020.102476
8. Marcello De Angelis, et al. Mild or no COVID-19 symptoms in cladribine-treated multiple sclerosis: Two cases and implications for clinical practice. Multiple Sclerosis and Related Disorders 45 (2020) 102452 https://doi.org/10.1016/j.msard.2020.102452
9. Dominic Jack, et al. Favorable outcomes after COVID-19 infection in multiple sclerosis patients treated with cladribine tablets. Multiple Sclerosis and Related Disorders 46 (2020) 102469. https://doi.org/10.1016/j.msard.2020.102469
10. Rick Dersch, Thomas Wehrum, Sebastian Fähndrich, Monika Engelhardt, Sebastian Rauer and Benjamin Berger. COVID-19 pneumonia in a multiple sclerosis patient with severe lymphopenia due to recent cladribine treatment. Multiple Sclerosis Journal 1–3 DOI: 10.1177/1352458520943783
11. G. Giovannoni, J. Berger, T. Leist, D. Jack, A. Galazka, A. Nolting, D. Damian Updated Post-Approval Safety of Cladribine Tablets in the Treatment of Multiple Sclerosis, with Particular Reference to Respiratory Viral Infections ACTRIMS-ECTRIMS 2020 Virtual Congress | 11 –13 September
12. G. Giovannoni1, J. Berger, T. Leist3, D. Jack, A. Galazka5, A. Nolting, D. Damian. Updated Post-Approval Safety of Cladribine Tablets in the Treatment of Multiple Sclerosis, with Particular Reference to Respiratory Viral Infections and COVID-19. triMS 21-22 October 2020